تبلیغات زودهنگام در فضای مجازی/یارکشی ها شروع شد

یکی با شعار وحدت آمده و یکی با شعارهایی به سبک پوپولیستی، یکی می گوید حق مردم را بر می گردانم و دیگری اما فریاد از تعهد در انجام وظیفه دارد. یکی با مدرک فقه و حقوق اسلامی آمده و یکی هم با مدرک پزشکی، یکی مدیریت خوانده و آن یکی جغرافیای سیاسی... یکی رزومه سیاسی محکمی دارد و همین را برای برنده شدن کافی می داند اما دیگری حتی نمی داند گرایش سیاسی اش چیست و تنها دوست دارد مطرح شود! یکی هم هردو را دارد و معلوم نیست خواهان چه چیزی است؟! یکی برنامه و هدف دارد و دیگری فقط محک زدن خود را می خواهد...؛ داوطلبان نمایندگی مجلس... کسانی که این روزها به قولی نباید خیلی از کارها و رفتارهایشان متعجب شد چرا که به دنبال رأی و یارکشی هستند.

روستا به روستا، خانه به خانه، کوچه به کوچه... پیام های تبریک و تسلیت ملی و... همه و همه روش هایی است که کاندیداهای مجلس این روزها برای خود دارند و زودتر از موعد تبلیغات، دست به جیب شده و برای رسیدن به گوی رقابت به هر روشی هزینه می کنند.

تبلیغات مجازی

فضای مجازی شاید یکی از فضاهای فوق العاده مورد توجه کاندیداهاست که در ماه های اخیر به صورت مستقیم تبلیغات کاندیداهای احتمالی در آن آغاز شده و حتی برخی افراد هم با عنوان فعال سیاسی، اقتصادی، اجتماعی در گروه های مختلف شبکه های اجتماعی اعم از واتساپ، تلگرام، اینستاگرام و سایر فضاها اقدام به حمایت های مستقیم و غیرمستقیم از کاندیداهای مورد نظر خود کرده اند.

انتشار تصاویر عملکردی این کاندیداها در فضای مجازی به وفور قابل مشاهده است. شاید نبود نظارت و حتی قانون مشخص و بازدارنده موجب شده تا کاندیداها و حامیانشان بعضاً اظهارنظرهای جنجالی و بحث برانگیز بر عملکرد دولت و حتی نمایندگان حال حاضر مجلس و مدیران داشته باشند و به نوعی افکار و گفته های تبلیغاتی خود را در این فضای چالشی مطرح می کنند.

این فضا آنچنان مورد توجه کاندیداها قرار گرفته که هر روز گروه ها و کانال های زیاد تبلیغاتی در فضای مجازی ایجاد می شود، به گونه ای که برخی از نامگذاری ها در گروه ها نشانی از شعارهای تبلیغاتی کاندیداها را دارد.

قوانین نظارتی مبهم بر شبکه های اجتماعی

طبق ماده 56 فصل ششم قانون انتخابات، فعالیت تبلیغات انتخاباتی نامزدها 8 روز قبل از روز اخذ رأی آغاز و تا ۲۴ ساعت قبل از اخذ رأی ادامه می‌یابد و هرگونه فعالیت تبلیغات داوطلبان خارج از مهلت مقرر جرم محسوب می‌شود و متخلفین به 3 تا 30 روز زندان محکوم می گردند.

براساس این قانون مصوب شده در مجلس، وزارت کشور مکلف است که پیش از صدور دستور شروع انتخابات از طریق استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها در تمامی مناطق کشور هرگونه تبلیغات انتخاباتی پیش از زمان مقرر در این ماده را مورد بررسی قرار داده و گزارش آن را به شورای نگهبان و مراجع قضایی ارسال کند. همچنین انجام هر عمل تبلیغاتی پیش از زمان مقرر از طریق شبکه‌های اجتماعی و فضاهای مجازی هم مشمول همین تخلف می‌شود. این در حالی است که علیرغم اینکه هنوز ثبت نام از افراد واجد شرایط برای شرکت در انتخابات آغاز نشده بود تبلیغات غیرمستقیم نمود داشت و هرچند در قانون انتخابات عنوان شده «ممنوعیت تبلیغات از زمان ثبت نام تا زمان اعلام اسامی کاندیداهای تأیید شده توسط هیئت اجرایی است و شامل قبل و بعد از زمان مذکور نخواهد بود، مشروط به آن که تحت عنوان کاندیداتوری نباشد.» اما چه بسا افرادی که این روزها در محافل خصوصی، عمومی و فضای مجازی مشغول به تبلیغات هستند در مراحل تأیید نهایی صلاحیت ها رد شوند.

بهره کشی از فضای مجازی

برخی از کاندیداها با حضور در مراسمات مختلفی نظیر ترحیم و مراسم مذهبی اقدام به تبلیغات می‌کنند و برخی دیگر با پر رنگ نشان دادن خود در بسیاری از عرصه‌های فرهنگی و هنری سعی در شناساندن خود دارند و به این شیوه در فضای حقیقی روند تبلیغات زودهنگام را پیش گرفته اند. اما عده ای دیگر دست به دامن فضای مجازی شده و با تبریک اعیاد و مناسبت‌ها و درج نام و اظهارنظر تند درباره یک دغدغه عمومی و مهم به نوعی تبلیغات پیش از موعد را آغاز کرده اند.

سهولت راه اندازی کانال، سایت، وبلاگ و صفحات تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی به نسبت سایر رسانه‌ها و مطبوعات یکی از دلایل استفاده این جریانات و اشخاص از فضای مجازی است و از آنجایی که قانون روشن و جامعی برای کنترل این شبکه‌ها به طور کامل در کشور وجود ندارد و نهادهای ناظر هنوز موفق به پیدا کردن راهی برای کنترل این فضا نشده‌اند؛ کاندیدا ها سعی دارند به این فضا وارد شوند تا در صورت تخلف راه‌های فرار از قانون زیادی برای آنان وجود داشته باشد.

این مهم آنجا اهمیت می یابد که یکی از وظایف نمایندگان مجلس قانون گذاری است و حال کاندیداها که هنوز پایشان به بهارستان نرسیده این چنین بی قانونی را پیش گرفته اند چگونه می توانند ابتدا قانون پایه گذاری کنند و اینکه حتی آن را به اجرا برسانند؟ آیا قانون گذاران بی قانون می توانند نماینده ای اصلح برای مجلس باشند؟!

لزوم مدیریت فضای مجازی

استفاده از فضای مجازی فرصت مناسبی برای نظام در راستای ایجاد شور و نشاط انتخاباتی در جوانان محسوب می‌شود که با مدیریت خوب و رعایت قوانین و اخلاق انتخاباتی از طرف رقبا و هواداران آنان باید از این فرصت استفاده کرد.

یکی از پررنگ‌ترین موارد تخلفات انتخاباتی که در همه دوره‌ها وجود داشته، تخریب رقبا در عرصه فعالیت‌های انتخاباتی است. به دلیل شرایط خاصی که در فضای مجازی حاکم است این موضوع بسیار راحت‌تر و با فراوانی بیشتری انجام می‌گیرد.

این موارد تخریبی (عکس، فیلم و مطلب) به راحتی و به سرعت در میان طیفی گسترده از مخاطبان شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و پاسخ ‌دادن و تکذیب آن هم نمی‌تواند آثار آن را به راحتی از بین ببرد لذا مدیریت این فضا می تواند یک رقابت سالم با مشارکت مردم را به همراه داشته باشد.

یازدهمین انتخاب و جبران اشتباه

با توجه به گفته برخی از تحلیلگران، انتخابات این دوره مجلس یکی از مهم‌ترین دوره انتخابات در تاریخ ایران محسوب می‌شود لذا فضای رسانه های اجتماعی نمی‌تواند سنجش مناسبی برای شناسایی فرد مناسب باشد و اطلاعاتی که در این فضا در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد اغلب سطحی بوده و اگر تحقیقات در فضای مجازی برای رأی دادن از سوی مخاطبان صورت بگیرد، یک تحقیقات سطحی است و در نهایت به انتخاب سطحی هم منجر خواهد شد.

نمونه بارز این انتخاب ها را به خوبی می توان در مجلس دهم دید. مجلسی که پر حاشیه ترین در این چند سال اخیر بود و نمایندگانی را به خود دید که خلاف آنچه باید پیش رفتند. به طوری که در ماه های اخیر برخی از نمایندگان مجلس حضوری پر رنگ تر در بین مردم گرفته اند و تیم های تبلیغاتی و رسانه ای این نمایندگان در سال آخر فعالیتشان حضوری فعال تر دارند. نمایندگانی که در سه سال گذشته فعالیت خیلی کمتر داشته و بیشتر سعی داشتند از تهران و در دفتر کار خودشان مشکلات را رصد کنند.

بنابراین برای اینکه اشتباهات گذشته در انتخاب اصلح تکرار نشود، بهتر است ناظران و مجریان انتخابات، شیوه های تبلیغ و رصد آن را ویژه تر انجام دهند تا افکارعمومی به توهم مجازی دچار نشود./

^* گزارش: زیبا امیدی فر